دستاوردهای زبانشناسی معاصر، تفسیر ادبی قرآن کریم را وارد مرحله جدیدی کرده است. نظریه «سیستمی - نقشی هلیدی» در حال حاضر مورد توجه بسیاری از زبانشناسان است. هدف این نوشتار، آشنا ساختن مفسران و قرآن پژوهان با روش های جدید زبانشناسی در حوزه فهم متون دینی است. نگارنده بر اساس این نظریه و با روشی زبانشناختی، سوره عصر را تفسیر کرده و نکات جدیدی را درباره معناشناسی این سوره ارایه داده است. از جمله: ارتباط عاشقانه انسان با خداوند و دیگر انسان ها، بازتاب جهان گوینده، شنونده و خواننده؛ تقدیم و تاخیر حساب شده واژه ها؛ فراز و فرود آهنگ کلمات؛ پیوند اسرار آمیز اطلاع کهنه و نو؛ استفاده از انواع گونه های انسجام و ارتباط سلسله وار مفاهیم و معانی.

زبان شناسی که معمولا به عنوان علم زبان تعریف می شود، به خاطر مختص بودن زبان به نوع انسان، با بسیاری از حوزه های دیگر مطالعات و علوم انسانی ارتباط نزدیکی دارد. مطالعات ترجمه را با توجه به ماهیت مسایل مورد بحث در آن می توان نزدیکترین حوزه به زبانشناسی یا مطالعه علمی زبان دانست. مشترکات زبان و ترجمه آن قدر زیاد و پیوندشان چنان محکم است که در موارد زیادی نمی توان آنها را  بی نیاز از هم دانست. مشترکات زبان و ترجمه آن قدر زیاد و پیوندشان چنان محکم است که در موارد زیادی نمی توان آنها را بی نیاز از هم دانست.ارتباط بین زبان و ترجمه حقیقی انکار ناپذیر است . آنچه در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته نحوه این ارتباط است. برخی از صاحبنظران بر این عقیده اند که هر ترجمه ای بطور ضمنی مبتنی بر نظریه ای از زبان است و لذا ترجمه در واقع تمرینی در زبانشناسی کاربردی است. اما برخی دیگر عقیده دارند هر نظریه ای از زبان مبنی بر نظریه ای از ترجمه است. نظریه سومی هم مطرح است و آن اینکه خود زبان در اصل ترجمه ای از تصورات و مفاهیم ذهنی انسان است و بنابراین انسان در زندگی روزمره خود بطور همزمان با هر دو مقوله زبان و ترجمه سروکار دارد.                   

بررسی واژگان قرآنی برساخته از ریشه ی «س-ر-ح» نشان می­دهد که شش مورد با آیات طلاق و یک مورد با فرستادن دام ها به چَراگاه و رها کردن چهارپا مرتبط است. توجه به کاربردهای ریشه مذکور در اشعار جاهلی و دیگر زبان­های سامی نیز کاربرد مشابه­ای را نشان می­دهد. همزاد این ریشه به صورت خاص در متون مقدس یهودی-مسیحی به زبانهای عبری، آرامی و سریانی، مانند متن قرآن، به صورت موازی دال بر دو معنای ملموس و انتزاعی است. از این رو، پژوهش حاضر به طور مشخص درباب این مسأله سخن می­گوید که قرآن ذیل ریشه«س-ر-ح» در بیان چگونگی انجام طلاق از چه زبانی بهره برده است. روش این پژوهش نیز توصیفی-تحلیلی است. یافته­های پژوهش پیش­رو نشان می­دهد که شیوه کاربست­ مذکور استعاری است و سویه مورد تاکید در آن، آزاد ساختن سریع و آسان زن از خانه شوهر است. این مفهوم که از طریق تصویری ملموس در ذهن مخاطبان قرآن می­نشیند، دال بر ممانعت از آزار زنان به وقت طلاق است و با شواهد قرآنی مختلف قابل تایید است. نتیجه آنکه،  قرآن کریم با تعبیر ﴿سَرَاحًا جَمِیلًا﴾ زاویه دید متفاوتی را نسبت به موضوع طلاق ارایه می­کند که گفتمان حاکم بر آن، ممانعت از آزار زنان و تجاوز به حقوق ایشان به هنگام طلاق است.  افزون بر این، یافته­های ریشه­شناختی این مقاله نشان می­دهد که ریشه ی عربی «س-ر-ح» در زبان­های سامی پیش­گفته به دو صورت خود را نشان می­دهد؛ نخست، «س-ر-ح» و دوم «ش-ل-ح».

در نشریات ورزشی، هر نویسنده ای (ورزشی نویس) برای جذب مخاطب، خود را در رقابت با سایر کسانی می بیند که در همان نشریه او قلم می زنند. اولین و بهترین راه جذب مخاطب، جذاب ساختن هر گزارش یا خبر از طریق برجسته سازی عنوان است. یکی از راههای برجسته سازی عنوان، استفاده از قلمها و رنگهای مختلف است که عموما خارج از اختیار ورزشی نویس است، اما آنچه یقینا در دسترس و به اختیار اوست، همانا برجسته سازی عنوان با استفاده از الگوهای زبانشناختی است. در مقاله حاضر، با بررسی دویست شماره از بیست عنوان نشریه ورزشی کشور که بین سالهای 1376 تا 1386 منتشر شده بودند، 150 عنوان برجسته شده به صورت تصادفی انتخاب شد و پس از تحلیل، مشخص گردید که می توان انواع برجسته سازی را به ترتیب بسامد در چهار الگوی زبانشناختی گنجاند: 1- الگوهای معنایی، 2- الگوی نحوی، 3- الگوهای ساختواژی، 4- الگوی کاربرد شناختی. همچنین نتایج توصیفی مقاله حاضر نشان می دهد که نظریات ایفان تیدو (2009) درباره عنوان در نشریات پذیرفته تر است تا نظرات در (2003).

تاکنون در مورد تاریخ تبریز، کتاب ها و مقالات گوناگونی از سوی صاحب نظران به نگارش در آمده است. اما، درمورد منشاء نام این شهر، گفته های گوناگونی وجود دارد که در این مقاله، سعی در جهت آشکار کردن آن در حد توان بوده است. از آنجا که بسیاری از نام مکان های جغرافیایی به علت روایات مختلف مورد تردید است و در موارد بسیاری، برای پی بردن به شکل اصیل این گونه واژه ها، بررسی تاریخی و زبانشناختی آن به کمک ما می آید؛ در نتیجه، این مقاله در آغاز به ذکر خلاصه ای از تاریخ و جغرافیای تاریخی منطقه آذزبایجان و تبریز می پردازد. همرا با آن، آرای مختلف صاحبنظران در مورد وجه تسمیه تبریز و تحول زبانشناختی آن از دوره باستان تاکنون آمده است، تا به ریشه و وندهای آن نیز پی ببریم. در آخر نیز بر اساس نظریات صاحبنظران و بررسی زبانشناختی این واژه، نتیجه گیری شده است.

رمان به عنوان ژانر ادبی مدرن معمولا تجلی سیر شخصیت اصلی اثر از نابالغی به بلوغ تلقی می شود. شخصیت اصلی رمان که در ابتدا فرد ساده ای است که در مقابله با پیچیدگی های زندگی ناتوان است به تدریج فهم و ادراک حاصل می کند تا متعاقبا به شکلی درخور عمل کند. عموما در نقد ادبی و نقد زبانشناختی ادبیات اتفاق نظر وجود دارد که شناخت شخصیت می بایست با توجه به عناصر متن رمان صورت گیرد (برای مثال ر.ک. فاولر 1977 و 1996، پک و کویل 2002). در این مقاله، زبان تام جود یعنی شخصیت اصلی رمان خوشه های خشم جان استاین بک تجزیه و تحلیل می شود تا روشن شود که چگونه وی از یک کارگر مزرعه سهل انگار جوان به مصلح اجتماعی آینده نگر بدل می شود. به دلیل رویکرد زبانشناختی به مطالعه ادبیات در این مقاله، زبانشناسی نقشگرای هلیدی چارچوب تحلیل بوده است. نتایج حاصل از این مطالعه می تواند در تدریس زبان انگلیسی از طریق ادبیات مفید باشد.

رنگ، تنها رنگ نیست؛ نماد، زبان، پیام، دلالت، هنر، قدرت، مقاومت، و سیاست است. رنگ، عنصری دیداری، ارتباطی، و ادراکی است که می تواند احساسات آدمیان را تحریک یا تسکین بخشد و کنش گفتاری و رفتاری آنان را تغییر و جهت دهد. در آموزه های ادیان و نحله های فکری و سیاسی، از رنگ به عنوان یک نماد یا عامل تمایز از دیگران بهره گرفته شده و بازنمایی ها و قرایت های متفاوت و متخالفی از رنگ و دلالت های زبان شناختی و ماورای زبان شناختی آن ارایه شده است. در میان این فراوانی دلالت ها، این نوشتار به روشی تحلیلی با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، تمرکز خود را بر دلالت سیاسی رنگ قرار داده و با مفروض گرفتن رابطه رنگ و سیاست، تلاش کرده است دفتر خود را با اثبات یا ابطال این فرضیه به پایان برد که: «هر بی رنگی، آن گاه که اسیر رنگ امر نمادین یا امر واقع می شود، تبدیل به امر سیاسی (با جوهره ستیهندگی یا آنتاگونیستی) می شود. این نوشتار، دو هدف را در خود نهان دارد: نخست، عبور از حصار تعریف های سنتی از سیاست و امر سیاسی، و طرح سیاست به مثابه امر هنری و برعکس (هدف نظری)، و دوم، آشنا کردن کنش ورزان سیاسی با زبان متفاوت از سیاست، که می تواند هم به مثابه زبان قدرت، و هم زبان مقاومت در جامعه امروز ما نقش آفرینی کند (هدف عملی).

ممکن است در آغاز این سؤال مطرح شود که چه رابطه و پیوندی میان فردیناند دو سوسور، زبان شناس سوئیسی قرن بیستم و ابن خلدون، انگاره ساز و نظریه پرداز تونسی تبار قرن هشتم و نهم هجری می تواند وجود داشته باشد که سبب گشته در این نوشتار، اندیشه ی مقایسه ی دیدگاه های این دو درباره ی زبان به ذهن نویسنده متبادر گردد؟ زبان به عنوان یک نهاد اجتماعی یا به عبارت بهتر، «دانش زبانی جمعی» و بحث درباره ی آن به عنوان یک نظام با دو عنصر متمایز زبان و گفتار، همچنین دو رهیافت در زمانی (تاریخی) (diachronic approach)و هم زمانی (ایستا) (synchronic approach) در زبان، برای نخستین بار در دوره ی معاصر توسّط زبان شناس سوئیسی: لوئی فردیناند دو سوسور مطرح گردید و به عنوان انگاره ای بی بدیل مورد توجّه قرار گرفت؛ ولی حقیقت آن است که جلوه هایی از این انگاره پیش تر در نظریه ی زبانی ابن خلدون، انگاره ساز برجسته ی مسلمان – که در حوزه ی جامعه شناسی و فلسفه ی اجتماع نیز پیش از دورکهایم «انگاره ی همبستگی مکانیک و ارگانیک» را درباره ی جوامع مختلف مطرح نمود-با شاکله ای تقریباً مشابه ارائه شده است. مقاله ی حاضر در پی آن است تا در آغاز، پس از معرفی کوتاه انگاره ی سوسور برخی ایده های برجسته ی موجود در آن را به شکل کوتاه مطرح نماید و سپس آن ها را بر اساس سخنان ابن خلدون در این باره مورد ارزیابی قرار دهد. دریافت فرجامین جستار حاضر، حکایت از آن دارد که ابن خلدون نیز مانند دوسوسور، زبان را از یک سو به عنوان یک نظام و کلّ منسجم و هماهنگ و به ویژه در زمره ی نظام های نشانه بنیاد موردبررسی قرار داده است و به تمایز میان زبان و گفتار اشاره کرده است و از سوی دیگر با اشاره به ماهیت دگرگونی پذیر زبان، آن را به عنوان موجودی در حال تغییر مطرح ساخته است و رهیافت های درزمانی و هم زمانی آن را موردمطالعه و بررسی قرار داده است.